[ Pobierz całość w formacie PDF ]
pierwotny brak miesiączki i wtórnych cech płciowych w ok. 90% przypadków
MUTACJE GENOWE
Mutacje genowe - Zmiany normalnej sekwencji DNA organizmu, spowodowane błędami w
replikacji DNA (mutacje spontaniczne) lub działaniem czynników chemicznych i fizycznych
(mutacje indukowane)
Zachodzą w zygocie, płodzie, komórkach somatycznych i rozrodczych w ciągu całego życia
Mutacje w komórkach somatycznych nie są przekazywane potomstwu, w odróżnieniu od
mutacji w komórkach rozrodczych, które mogą zostać potomstwu przekazane
Mutacje somatyczne odgrywają dużą rolę w rozwoju nowotworów u ludzi
Mutacje w komórkach rozrodczych mogą być odziedziczone lub powstać de novo w procesie
oogenezy lub spermatogenezy.
IstniejÄ… systemy naprawy DNA.
Mutacje spontaniczne:
- błędy replikacyjne
- poślizg replikacyjny
- powstawanie struktur trzecio- i czwartorzędowych
Mutacje indukowane:
mutageny chemiczne:
- wprowadzenie analogu zasady w miejscu występowania prawidłowej zasady w DNA
- czynniki deaminujÄ…ce zasady w helisie DNA
- czynniki alkilujÄ…ce wprowadzajÄ… dodatkowe grupy alkilowe lub arylowe w
nukleotydach
- czynniki interkalujące płaskie cząsteczki wnikające pomiędzy pary zasad w
podwójnej helisie; najczęściej mutacje typu insercji.
5
mutageny fizyczne:
- promieniowanie jonizujÄ…ce
- promieniowanie ultrafioletowe(UV)
- ciepło
Rodzaje mutacji:
- duże zmiany genowe
- mutacje punktowe
- mutacje transkrypcyjne
- mutacje translacyjne
- mutacje RNA
- mutacje dynamiczne
Duże zmiany genowe:
- delecje utrata części sekwencji DNA (alfa-talasemia, niedobór hormonu wzrostu,
rodzinna hipercholesterolemia, dystrofia mięśniowa Duchenne a)
- duplikacje powielenie sekwencji DNA (rodzinna hipercholesterolemia, dystrofia
mięśniowa Duchenne a)
- insercje wbudowanie dodatkowej sekwencji DNA (hemofilia, neurofibromatoza)
Mutacje punktowe:
Najczęstsze mutacje w genomie ludzkim!!!
Typy: insercje, delecje, tranzycje, transwersje
Efekt:
- mutacje missens (zmiany sensu) zmiana nukleotydu w pierwszej lub drugiej pozycji
kodonu powoduje zmianÄ™ kodowanego przez triplet aminokwasu. Zmienia siÄ™
aminokwas w białku.
- mutacje neutralne (ciche) nie powodujÄ… zmiany kodowanego aminokwasu,
ponieważ zmiana nukleotydu następuje w trzeciej pozycji tripletu lub też mutacja nie
dotyczy sekwencji kodujÄ…cych lub z nimi zwiÄ…zanych.
Mutacje transkrypcyjne występują w obszarze regulującym proces transkrypcji Efektem tych
mutacji jest spadek produkcji białka.
Mutacje RNA - zmieniają prawidłowe miejsca łączenia intronu i eksonu; w wyniku takiej mutacji
może powstać niestabilne, szybko degradujące się RNA
Mutacje translacyjne:
- mutacje nonsens (stop) w wyniku mutacji (delecji lub insercji nukletydu/ów)
powstaje przedwcześnie kodon terminacyjny stop , czego efektem jest białko
skrócone
- mutacje zmiany ramki odczytu - delecja lub insercja w rejonie kodujÄ…cym (nie
będąca wielokrotnością trzech nukleotydów) genu zmienia wszystkie występujące za
mutacją kodony; następuje zmiana sekwencji aminokwasowej zmienia się
kodowane białko
6
Mutacje dynamiczne mutacje występujące tylko u człowieka, wykazujące dużą zmienność
populacyjnÄ…:
- mutacja polegająca na wzroście liczby powtórzeń (3-, 4-, 12- nukleotydowych)
- ilość powtórzeń może wzrastać w kolejnych pokoleniach
- objawy mogą nasilać się lub występować wcześniej w kolejnych pokoleniach
(antycypacja)
- premutacja wzrost ilości powtórzeń poniżej wartości granicznej nie powoduje
wystÄ…pienia choroby bezobjawowi nosiciele
Choroby: choroba Huntingtona, zespół łamliwego chromosomu X (FraX), ataksje móżdżkowo-
rdzeniowe, rdzeniowo-opuszkowy zanik mięśni, dystrofia miotoniczna
Skutki mutacji genowych
utrata funkcji mutacja znosi lub zmniejsza aktywność białka; większość mutacji tego typu
jest recesywna, ale zdarzają się sytuacje, w których mutacja ma charakter dominujący
nabycie funkcji mutacja nadaje białku nietypowa aktywność; mutacje tego typu występują
rzadziej i mają najczęściej charakter dominujący
7
[ Pobierz całość w formacie PDF ]